نگاهي به سيره تربيتي امام كاظم علیه السلام

مشخصات كتاب

مؤلف: غلامرضا نادمي

مقدمه

آنچه در امر تربيت مهم و اساسي است، ارايه ي شيوه هاي اطمينان بخش تربيتي است كه ضمن دربرداشتن همه ابعاد زندگي انسان، او را به سعادت حقيقي كه همان مقام قرب الهي است نايل گرداند و بي شك چنين شيوه هاي تربيتي جز از سيره قولي و عملي اسوه هاي راستين دين يعني معصومين(ع) ميسر نيست. بدين جهت، ضروري مي نمايد زندگاني معصومين(ع) را به طور كامل و دقيق از منظر تربيت نگريست و از خلال سيره رفتاري و گفتاري آنها تربيت صحيح را عرضه نمود. در اين مقاله، تلاش بر آن است گوشه هايي از سيره امام كاظم (ع) در تربيت فرزندان را هر چند ناقص به تصوير بكشيم.

گام نخست در تربيت

صالح بودن

آن حضرت از پيامبر اكرم (ص) نقل مي كند كه رسول خدا (ص) فرمود: خداوند فايده اي بهتر از همسر صالحه به انسان نداده تا وقتي او را مي بيند خوشحال گردد و هرگاه شوهر خارج از منزل است، خود و مال شوهر را حفظ نمايد. [2] . همچنين، آن حضرت دعايي را به اصحاب تعليم دادند كه از خداوند طلب همسر صالح و مهربان كنند: «اللهم ارزقني زوجة صالحة ودوداً...» [3] .

كفو بودن

هم شأن بودن والدين، در تربيت اولاد نقش بسزايي دارد، اگر والدين از نظر سطح سواد و فرهنگ و مسايل اخلاقي و اقتصادي به هم نزديك نباشند، دچار تضاد و ناهماهنگي در تربيت خواهند شد و تربيت مطلوب حاصل نخواهد شد. امام كاظم (ع) در حديثي مي فرمايد: «با همسراني كه همسطح و كفو شما باشند ازدواج كنيد...» [4] .

عاطفه همسر

فرزند بيش از هر چيز بويژه در دوران كودكي به محبت نياز دارد. با محبت بودن همسر از دو جهت اهميت دارد؛ از يك سو كانون خانواده را صفاي بيشتري مي بخشد و باعث نيرو و توان بيشتر مدير خانواده يعني شوهر مي گردد و از طرف ديگر فرزندان تشنه محبت، خود را از چشمه زلال محبت سيراب و روان آنها را طراوت مي بخشد. امام كاظم (ع) در دعايي كه به اصحاب تعليم دادند، طلب همسر با عاطفه را از خداوند سفارش نمودند. [5] .

عفاف و پاكدامني همسر

عفاف و پاكدامني از معيارهاي ضروري انتخاب همسر است؛ زيرا فرزندان طيب و پاكيزه از دامان مادران پاكدامن و با عفت پرورش خواهند يافت. امام كاظم (ع) از رسول خدا (ص) نقل مي كند كه فرمود: با زنان فلان طايفه ازدواج كنيد، زيرا آنها با عفت هستند و زنان آنان نيز با عفتند و با زنان فلان طايفه ازدواج نكنيد، زيرا آنان با عفت نيستند و زنانشان نيز با عفت نخواهند بود. [6] . امام هفتم (ع) بيش از آنكه ديگران را به انتخاب همسر شايسته توصيه كند، خود بدين امر اساسي اهميت مي داد و براي فرزندان خود مادران صالح و شايسته انتخاب نمود. براي نمونه، به منزلت دو نفر از همسران آن حضرت اشاره مي كنيم. 1- مادر امام رضا (ع): از عون بن محمد كندي روايت شده كه من مردي را آگاهتر از علي بن ميثم به كارهاي ائمه (ع) و ازدواجشان نديدم، او مي گفت كه «حميده مصفاه» مادر موسي بن جعفر (ع) كه از اشراف و بزرگان عجم بود، كنيزي خريد و اسم